De weg van vroeger tot nu

Geschreven op

We zijn al een tijdje druk bezig met het project ‘Hoofdinfrastructuur Winkelsteeg’. In een drukke samenleving, zoals die van ons, is een goede infrastructuur van groot belang. Het zorgt ervoor dat wij onszelf op een eenvoudige en snelle manier van A naar B kunnen verplaatsen. Maar hoe zag onze infrastructuur er vroeger uit? Wanneer zijn de eerste wegen ontstaan? En kunnen we daar nog iets van terug zien in de infrastructuur van nu?

Jagers en verzamelaars

Lang geleden bestond het gebied dat we nu Winkelsteeg noemen voornamelijk uit natuur. Onze voorouders, de jagers en verzamelaars, waren de allereerste bewoners. Dat weten we door de archeologische vondsten die we deden in het gebied. We vonden bijvoorbeeld ‘vuurstenen werktuigen’. Dat zijn snij-, hak- en schaafwerktuigen die gemaakt werden van vuurstenen (een steensoort die vaak gebruikt werd door de jagers en verzamelaars). 

De infrastructuur bestond in die van de jagers en verzamelaars, als we dat ‘infrastructuur’ mogen noemen, voornamelijk uit bospaadjes die werden gebruikt voor de zoektocht naar voedsel en water.

De Romeinen

De eerste échte infrastructuur kwam met de komst van de Romeinen. De Romeinen waren zeer bedreven in het bouwen van nederzettingen en wegen. Zo vonden we in het gebied van Winkelsteeg meerdere resten van een de belangrijke Romeinse verbindingsweg met Noviomagus (Nijmegen). Verwacht wordt dat deze weg verbonden was met de Teersdijk in Dukenburg.

Karel de Grote

Na de Romeinen vond koning Karel de Grote zijn weg naar Nijmegen. In zijn naam werd er op de Valkhofheuvel een groot paleis gebouwd. Onder zijn leiding werd het gebied rondom Nijmegen (waaronder het gebied van Winkelsteeg) steeds verder ontgonnen voor de landbouw. Die landbouw voorzag de koning en zijn hof van voedsel.

Nijmegen groeide tijdens de tijd van Karel de Grote uit tot handelsnederzetting en kreeg in 1230 stadsrechten. Terwijl de landbouw terrein won op de natuur, werden ook de eerste wegen aangelegd. Hoewel het uiterlijk van die wegen over de tijd enorm is veranderd, zijn sommige wegen nog herkenbaar. Voorbeelden daarvan zijn de Weg door Jonkerbos en de Winkelsteegseweg.

17e en 18e eeuw

Eind 17e eeuw bloeide de handel in de Nederlandse steden. Dat bracht veel problemen mee. Meer handel betekent meer mensen. En meer mensen betekent een hogere bevolkingsdruk en meer vervuiling. De groeiende welvaart zorgde voor een stinkende onprettige leefomgeving in het centrum van Nijmegen. Daardoor vond de rijke elite zijn weg naar landgoederen buiten de stad. De drie bekendste landgoederen zijn De Hulsen, de Winckelsteegh en landgoed Duckenburg. Om die landgoederen te bereiken werden ze voorzien van toegangslanen. De Hulzenweg (die vandaag de dag nog in Winkelsteeg te vinden is) vindt bijvoorbeeld haar oorsprong in de toegangslaan van landgoed De Hulsen.

Bijschrift bij onderstaande afbeelding: Een aangelegde weg in het park bij Landgoed Hulsen. Bron: Regionaal Archief Nijmegen, Schaarwächter, Julius.

Industrialisatie

En toen kwam de industrialisatie. De opkomst van de industrie (1880-1940) heeft veel invloed gehad op de infrastructuur in en rondom Nijmegen. Er ontstonden bijvoorbeeld ringwegen om het centrum heen. Ook werd Nijmegen als een van de laatste Nederlandse steden aangesloten op het nationale spoornet (van Nijmegen naar ’s Hertogenbosch). En in 1920 werd het Maas-Waalkanaal aangelegd. Deze nieuwe infrastructuur was van grote invloed op het gebied van Winkelsteeg en de ontwikkelingen die daar plaatsvonden.

Bijschrift bij onderstaande afbeelding: Werkzaamheden bij de aanleg van het Maas-Waalkanaal (1923). Bron: Regionaal Archief Nijmegen

De aanleg van het kanaal en goede bereikbaarheid van het gebied trok veel economische activiteit naar Winkelsteeg. Al snel kwam de eerste ‘echte’ industrie naar het gebied. Mede door de bedrijvigheid in Winkelsteeg was Nijmegen in 1960 zelfs de vierde industriestad van Nederland. Sinds die tijd zijn er veel bedrijven neergestreken in Winkelsteeg. De meest bekende namen zijn Phillips en Lincoln Smitweld.

Winkelsteeg in beweging

Het gebied van Winkelsteeg is altijd in beweging geweest, van natuur en landgoed tot landbouw en industrie. De infrastructuur heeft zich iedere keer opnieuw aangepast aan deze veranderingen, van kleine bospaden en toegangslanen tot kanalen, spoorwegen en ringwegen. Ook vandaag de dag blijft de infrastructuur van Winkelsteeg in beweging. Bijvoorbeeld met de huidige werkzaamheden aan de Neerbosscheweg (S100).

Komende tijd zal ook de rest van Winkelsteeg een flinke vernieuwing ondergaan. Samen zijn we onderweg naar een plek waar geschiedenis, verandering en toekomst samenkomen. Een prachtige groene plek aan het kanaal, met een vernieuwde infrastructuur en ruimte om te wonen, werken en ontmoeten.